Gulu Zakale: Chaka 2020

Coquinage

Perché sur un roseau   
c'est un bel oiseau   
à pied ou en voiture   
qui fait turelure   
jusque dans la plainte      
avec vigilance et sans crainte   
à guetter l'aigle noir   
sans toutefois y croire   
ne serait-ce qu'une fois   
dans la ville de Foix   
où parmi les étoiles   
qui décorent la toile   
comme en Ukraine   
au milieu des graines   
ou ailleurs   
à toute heure   
prendre le canon   
pour la raison   
tout un art
le Cæsar
en clamant "Liberté"   
par ces beaux jours d'été   
aux nuits longues longues   
dans le hennissement des hongres   
à rentrer dans la danse ronde   
de l'étang de la Bonde   
sous les tamaris   
dans la friture des rires   
pour prendre foi   
et comme ceux d'un Roi   
ouvrir les bras   
larges comme des draps   
gardant poignée d'étamines   
rouges du sang de Carmine   
à l'heure de vérité   
pommelées dans la nuée   
quand l'horizon sur le tard   
d'un accord de guitare   
se replie tel parapluie   
sans bruit   
toi et moi   
dans le froid   
pour sauter    
à la main un béret   
dans une flaque de lumière   
tel Artaban le fier   
l'ancien florentin   
qui de bon matin   
frappait la casserole   
dédiée à son rôle   
au milieu des sorcières bleues   
de Saint Ferjeux   
et faire romance   
au pays de France   
pour miracle de papier   
endimancher   
le chemin de ronde de la Citadelle   
d'une rondelle de mortadelle   
en agitant branche d'olivier   
sans se faire prier  
sans un murmure   
sans rature   
dans l'éloignement du monde.      
 
1134

Fildefériste

Fildefériste de la voie étroite   
ma joie demeure   
petite boule de plumes   
au creux des mains   
les escaliers de la honte   
n'en finiront-ils pas
sous ce ciel de feu et de cendre   
de babéliser et se plaindre   
qu'après Pâques   
la longue année à construire   
comme fissure dans le mur de terre crue   
laissera paraître sourire en plein vent.      
 
Ndi mimba yake yonenepa
iye anagudubuzika
ndipo anali kupuma ndi thukuta ndi kung'ung'udza kosakanikirana
pamene mu paradaiso pendulum mawotchi
ola loyipa asilikali
anabwezedwa kwa mabanja
wophwanyidwa kosatha ndi ululu
m'mabokosi amatabwa a blond awa
mabokosi a nsapato zotere
zithunzi zimatuluka ndikunjenjemera
kugawa zokumbukira zakale
kuchotsa mliri wa zinyalala zankhondo.      
 
A se mouvoir en silence   
à déplorer en pleurant   
la présence écrasée et perdue  
quand le petit faisait ses dents   
que les anciens frappaient en cadence   
leurs canes sans bout de caoutchouc   
sur les dalles d'ardoise   
sous le nez du bout de chou   
à la deux à la trois   
croix de bois croix de fer   
quand l'ennemi passera   
fermerons lumière et poste de radio.      
 
 ( Wojambula Jean-Claude Guerrero )


1042

Nyumba pa prairie

De nuit comme de jour   
une énigme à deux sous
pour un cotylédon de Dieu
sortir les violons
sous la halle
à ranger dans les panières d'osier
les restes du festin.

Tout ça n'arrange pas les affaires
du marchand de grenouilles
alors que s'organisent sur la grand-place
maints ateliers démoniaques
des ateliers de démonstration
des ateliers de confession
n'empêchant point les démangeaisons.

De nuit comme de jour
à la merci d'un burn out
nous avons enfoui la tête
dans le sable des contingences
faisant jaillir une ribambelle d'enfants
vêtus de sacs de jute
auxquels manquaient les coutures de l'esprit.

Pleurez
et n'y revenez pas
les bruns et les noirs sortent des abattoirs
comme escargots après l'orage
à se faufiler au son de la flûte
bannières au vent
vers le grand raout des hamsters.

Terrez les âmes au fond des cimetières
et gardez-vous des brancardiers
à la sortie des urgences
montant la garde
aux portes de la cité
démarche vacillante sous la lumière des becs de gaz
que des papillons de nuit tentent de séduire.

Marchez droit
jusqu'au trou creusé la veille
pour à genoux une balle dans la nuque
évoquer cette dernière lune
où panser ses plaies
remuait avec tristesse
le souvenir des rires avant que la pluie cesse.

Rebellons-nous
soyons de poudre et d'estoc
les environnants de la cause
avant d'être renversé par un vent mauvais
nous les remueurs de fonte
que le feu des forges encanaille
avant la fermeture.

De nuit comme de jour
s'agissant de l'ennui
courons nous mettre à l'eau
pour barrière levée
de par le vaste monde
réinventer la petite maison dans la prairie
au coût énergétique énigmatique.


904

Sonnailles des drailles

Me suis épris de la clochette   
sonnailles sur les drailles de l'esprit
à contempler la fertilité
des rencontres
de ma vie d'écolier.

Revêtu du grand tablier noir
aux liserés rouges
j'ai foulé l'asphalte
aux marrons ronds
de la cour d'école.


Du Souffle incarné dans l'instant
d'une rive l'autre
j'ai frôlé l'aile charmante
des œuvres du printemps
à cueillir incidemment.

En retard d'une saison
à la fermeture vacancière
me suis trouvé contre la pierre
à écouter le turlutu des alouettes
comme parole principielle.


Ai tendu le nez
vers un ciel qui se tait
au milieu du sanglot des narcisses
où se fondent à l'horizon

les violons de l'esprit.


884



Manja anu opangidwa ndi chipale chofewa

 

 Manja anu opangidwa ndi chipale chofewa   
 pamutu wa lilac   
 anamanga chimney cha forges   
 popanda kulira popanda chisamaliro.      
  
 Kumwetulira kunachoka paphewa   
 wopanda tsinani   
 Bulu wa Cucugnan   
 ndi moyo wa makolo.      
  
 Kupiringa maganizo   
 zigawo zakale   
 iye ali atomu ya masiku ano   
 atsekeredwa mu unyolo.      
       
 Tiwonana   
 pansi pa velvet ya ma slates   
 prism ya vertebral chords   
 matamando osakhwima.      
  
 M'mawa wa June   
 wochenjera ndi kupsopsona kokoma   
 ndi inu opanda mantha   
 pansi pa callus   
 chikumbu chagolide    
 chonyezimira kuyambira usiku wapita   
 kutsetsereka mu kukoma mtima   
 pa kutera kwako kwa ulusi wa namwali.      
  
  
 816 

Chabwino, chandamale ndi kuzungulira

 
 
 Malikhweru mlengalenga    
 volley ya mivi    
 pamapeto pake    
 ya makona atatu achikondi chathu.        
  
 Chitsime cha zomangamanga chilipo    
 Kutenga madzi akuya    
 mumdima wa newts    
 kuti zikumbukire m'manda.        
  
 Chandamale, Komanso    
 mitundu yake utawaleza    
 asayina chimango ndi shrug    
 diso pa ndodo.        
  
 Mpando wa rattan wolukidwa    
 amadikirira anzeru akumalo awa    
 patsogolo pa kufutukula kosalekeza    
 kuyenera kwa thupi kupumula.        
  
 Madzi pamadzi    
 chidziwitso kukokoloka kwa chidziwitso    
 imaphatikiza woganiza    
 kupitirira ndalama zosinthana.        
  
 Mumtima mwa chandamale    
 le trait de radiance ira se ficher    
 empennage yolimba    
 au plein emploi de la sérénité.        
  
 Adzazungulira m'mphepete mwa dziwe    
 nyama za dzulo lake    
 galu, mphaka wakutchire ndi akalulu    
 mosatengera momwe zinthu ziliri.        
  
 Takulandirani ku udzu    
 kuyambira kasupe mpaka kumwetulira kwa Mona Lisa    
 mbewu yamakona atatu ya kuwala    
 ya Wells, chandamale ndi kuzungulira.        
  
  
 747
   

Mlatho wamagetsi

 

 Mlatho wamagetsi 
 kumapeto kwa mapeto    
 m'mphepete mwake 
 pamwamba pa mtengo wa maula  
 tiyeni tiwonekere munthu wamkulu    
 chovala chovala chakuda    
 nkhope yakuda ndi masaya apamwamba    
 chinyezimiro    
 mphaka akutsika pamakwerero    
 kukwera ngalawa zosokera    
 kuchokera m'ngalande zosakhalapo    
 munali malo    
 pansi pa denga la nkhandwe imvi    
 kubwerera kunkhalango    
 osalimba ndikunjenjemera    
 mvula yabwino yosalekeza    
 tili patebulo la blonde    
 dulani ndiwo zamasamba m'mabwalo ang'onoang'ono    
 popanda mpeni kumenya bolodi    
 tinali mithunzi yoponyedwa    
 pamakoma a phanga    
 okonzeka
 kudumphira mumtsinje    
 bata    
 kukumbukira maluwa omwe anamwazikana    
 ndi kuyandama pang'ono    
 maso ake akulu obiriwira    
 kuyeretsa kwake    
 kukhazikitsa njira zopezera    
 pansi pa denga labuluu    
 pogawira mwambowu    
 zala zisanu pachipongwe    
 kulingalira    
 chimphepo m'mphepete mwa mwalawo    
 sitepe ya august    
 opanda nsapato pansi dothi    
 kutsagana ndi caravanserai    
 okonzeka kuwoloka    
 zipata za mzinda    
 popanda mwanayo kuwonekera    
 pamene dzuwa limaphimba mitambo    
 kutali ndi mapiri    
 panthawi yake    
 thanthwe lowawa ndi zipatso zakupsa    
 kuposa nyonga za akavalo    
 zidawakweza kutsogolo kwa agalu     
 pokumbukira maulendo ena    
 mchenga wosanyalanyazidwa udakwera    
 paulendo wamatsenga    
 kutsatira kuwuluka kwa miimba    
 pamwamba pamunda    
 nsapato zomangidwa zolimba    
 m'matope a dzenje lothirira    
 kuposa kukulira kwa lawi la nyali    
 kuvina ndi dzanja limodzi    
 zosautsa     
 popanda kachilomboka kugwa chagada kusuntha    
 ndikumveka kokha kwa ma gut    
 mantha mbalame    
 sanadzuke kuzizira kwa m'mawa    
 kumene kuthambo kunatsekedwa ndi nkhungu    
 talingalirani magulu ankhalango    
 kuchokera kutsidya kwa chipululu    
 ndi kuwononga chilichonse chomwe chili m'njira zawo    
 mpaka kugwetsa makola    
 kuposa maso achimwemwe a nkhope za ana    
 woganiza   
 wopanda munthu wovala chovala chachikopa    
 kuchokera pakati pa bwaloli    
 osaponyerana tambala    
 kutupa ndi mawu owopsa    
 yemwe m'bwalo lodzaza nthenga ndi fumbi    
 ankavala madontho angapo amwazi ngati chithumwa    
 ngale kuchokera pano kupitirira    
 pansi pa chingaka    
 zomwe zinkakwera kwambiri    
 pamalire a nyumba    
 kutupa    
 kusaka mosafulumira     
 cholemba choyenera    
 kusakanikirana ndi kuphulika    
 kuzizira kwakanthawi    
 ulusi bulangeti    
 kwa kugona kotsiriza    
 kuti tsiku likanafika lodzula    
 moto usanagwire    
 log pambuyo pa chipika    
 ndikuti banja lidavomera    
 kumapeto kwa mgwirizano    
 ndi mawonekedwe ovulidwa    
 sikumapereka phokoso la ziwalo zazikulu    
 pansi pa zipilala zowoneka bwino    
  mpaka pansi pa thambo    
 malawi oyimba    
 popanda chovala chowonekera    
 ndi kulira kosakanikirana    
 mu bwalo la choko cha Circassian     
 pomwe adasonkhanitsira choperekacho    
 sungani mchere kukhala mame    
 kuti ziume    
 ma trousseau akale     
 kamodzi pachaka pa Saint John    
 padambo lachigawo    
 wopanda malaya akusowa    
 kukwera m'madzi kuphompho    
 pansi pa kuseka kwa ma lazzi    
 nyimbo zabwino za dzombe    
 sitepe ndi sitepe yotayidwa      
 pokwera mlatho wachisomo    
 Chipilala pambuyo pake    
 magetsi akayamba kukondana ndi maloto    
 kuvutika ndi zikwangwani zamapemphero    
 ndipo akugundana ndi mphepo pamodzi     
 kudzutsa anthu aanthu    
 patsogolo pa m'bandakucha.        
  
  
  ( tsatanetsatane wa chosema cha Martine Cuenat )
 693 

Mirabelle plums pa index

 

 Mirabelles pa index    
 mikanda yotsala    
 amene adzawerama    
 mu mthunzi wa masomphenya    
 popanda inki kuwonekera    
 pa chophimbacho    
 mpaka makulidwe a verebu.        
  
 Moyo    
 yodzipangira ntchito    
 polandila    
 milomo yanga yasindikizidwa    
 ndi mtima woganizira    
 modabwitsa    
 ziboda za mouflon    
 pa scree yamapiri.        
  
 Mu Utatu uwu    
 lowani    
 nkhope za ana    
 zithunzi zopaka utoto    
 miyala yonse    
 oyenda mphepo    
 ndi fern epaulet    
 du galimatias des zokambirana.        
  


  ( chosema cha Martine Cuenat )
                                                                            692 

Kusintha kwachilendo kwanthawi

 

Kusintha kwachilendo kwanthawi
neige advenue
m'munda wamasamba
que l'humide amollit.

Zoyipa zimayikidwa pambali
Wagwa natola masamba
mphaka sakupitanso
sur la froidure des dalles.

Kukhala tcheru wina ndi mnzake
tinagwiritsa ntchito manja athu
pa tsinde la mtengo wa mkungudza
fraternité interrègne oblige.

magalasi akuda Aquarius
verse en ses deux rives
Moyo ndi chikondi
les hôtes de ces lieux.

Ce rien qui fait la manche
pansi pa masamba a mitengo yayitali
kuzungulira anthu
d'une montée ascensionnée.

Tiyeni tiganizire
ndi mnofu wa dziko lathu lapansi
ku zounikira zikubwera
dans notre pays de science.

Tiyeni tisunge mvula
mkati mwa mitima yathu
kotero kuti chikondi chimalamulira
jusqu'à la fin des jours.

Kutibweretsa ife pamodzi mogwirizana
tiyeni tikhale mkate ndi vinyo
zochita za moyo wathu
anatembenukira ku "kusamalira".

Kuchokera ku mineral kingdom
extrayons la liberté et l'énergie
kotero kuti pamoto ndikutsutsana
se mêle le solaire de l'âme humaine.

Tiyeni tikhale luntha lakale
wa zomera zonse
kotero kuti ufumu wa masamba
tourne l'œil du cœur vers le soleil.

Kukhala kufunafuna lucidity
entraînons chiens et chats
kutsogolera mphamvu zisanu
vers l'instinct et l'émotion .

Hommes et femmes de bien
munthawi zikudzazi
tiyeni tikhale munthu watsopano
dans un parfum de co-gérance des règnes.

( chosema cha Martine Cuenat )

691

Korona wamadambo

 

Wofewa ndikumwetulira
thovu thovu
amathanyula akafuna
analowa m'nyumba
kuthupi ndikufuula.

Nthenga ndi tsekwe
adakwaniritsa zokhumba zake
ya miliri khumi ya Igupto
powunika kudzera mu bronchioles
ngati msuzi anatenga.

Polyglot poyenda kwake
ankachita zokambirana
konsekonse mlengalenga
kudzipereka yekha ngati kuti akudutsa
kudya ndi kupumula mwanzeru.

Chotsani chikho
telle un soldat dès l'aube
iye anali kudutsa mu timipata
amalangiza kwa wotsatsa wokwera kwambiri
zowawa zachabechabe.

Palibe mkangano
pa kulemera kwabwino mtengo wabwino
anali wolimba mtima
pakhomo la okalamba
monga osakhulupirira.

Panali chikondi
mumkhalidwe wake wosinthana
kuyendetsa olakwira akuganiza
chauve souris en goguette
en sortie de taverne.

Anagona kangapo
anthu kuvala zovala zawo
kudula zina zodulira
komanso mosinthana
ya hydra iyi ya nthawi zoyipa.

Osayandikira
osatayanso zenera
zovala zakale
zokumbukira zathu zamanyazi
soyez de marbre hivernal.

Kwa maso ndi maso
zimitsani nyanga yazokhumba zanu
au cri de guerre des Iroquois
mmodzi ndi awiri
mistigris adzatengedwa.

Nthenga ndi tsekwe
tinatuluka mopepuka
za mayeso amasiye awa
kupempha kwa amene zingamukhudze
wokonda kwamuyaya wokhala ndi mapiko oyera.


( chosema cha Martine Cuenat )

690